Γασάνδες

Βυζαντινή ονομασία αραβικής φυλής, που είχε εγκατασταθεί στο ΒΔ τμήμα της Αραβίας, Α του Ιορδάνη και Ν μέχρι την Πέτρα. Την εποχή του Μωάμεθ, ένα τμήμα της φυλής αυτής κατοικούσε στη Γιατρίμπ, την κατοπινή Μεδίνα. Ο πρώτος γνωστός ηγεμόνας των Γ. ήταν ο Χάριθ ιμπν (= γιος) Δζαμπάλα της δυναστείας Δζάφνιδ, τον οποίο ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός αναγνώρισε ως βασιλιά των Αράβων και του απένειμε τον τίτλο του πατρικίου. Οι κολακείες και οι φιλοφρονήσεις του Ιουστινιανού προς τον Χάριθ είχαν ως αποτέλεσμα τη χρήση των μαχητικών Γ. ως ακριτών στα Ν και ΝΔ σύνορα της αυτοκρατορίας, ενώ συγχρόνως έγιναν σημαντικοί σύμμαχοι των Βυζαντινών στους πολέμους τους κατά των Περσών. Η φυλή ασπάστηκε τον χριστιανισμό και παρέμεινε σύμμαχος του Βυζαντίου έως το 583, οπότε και διαιρέθηκε σε μικρές ηγεμονίες, οι περισσότερες από τις οποίες υποδουλώθηκαν στους Πέρσες. Με την εμφάνιση του ισλαμισμού, όσοι θέλησαν να μείνουν χριστιανοί κατέφυγαν στην Καππαδοκία, ενώ όσοι παρέμειναν στην πατρική γη εξισλαμίστηκαν. Οι Γ., αν και γνώριζαν ελληνικά και αραμαϊκά, είχαν ιδιαίτερη προτίμηση στη μητρική τους αραβική γλώσσα.